Education resource centre

1. 
   Oríkì êkö ilé
   
2. 
   Ìkíni ní oríśiríśi ônà
   

e. Ìbõwõ fágbà

ç. Ìmötótó

f. Ìbömôwí abbl

1. 
   sô oríkì êkö ilé
   
2. 
   śàlàyé ní kíkún lórí oríśiríśi êkö ilé àti pàtàkì wôn láwùjô
   

e. śàlàyé oríśiríśi õnà tí à ń gbà töjú ilé

ç. kô àwôn õrõ tó súyô sójú pátákó

AKËKÕÖ:

1. 
   Tëtí sí àlàyé olùkö
   
2. 
   Śe àfihàn ìkíni lóríśiríśi õnà, ìwà ômôlúàbí, ìtöjú ilé.
   

• 
  Pátákó ìkõwé
  
• 
  Àwòrán
  
• 
  Téèpù
  
• 
  Tçlifísàn/ Rédíò
  
• 
  Fíìmù
  

Ìwé Kíkà: Ìtàn Àròsô Ôlörõ Geere

1. 
   Kókó Õrõ
   
2. 
   Àhunpõ Ìtàn
   

e. Ibùdó ìtàn

ç. Êdá ìtàn àti ìfìwàwêdá

f. Lílo èdè

g. Ìjçyô àśà

gb. Àmúyç àti àléébù

1. 
   jë kí akëkõö ka ìwé ìtàn àròsô ôlörõ geere
   
2. 
   śàlàyé kíkún lórí kókó àkóónú iśë bí ó ti jçyô nínú ìtàn àròsô.
   

1. 
   ìsônísókí àhunpõ ìtàn
   
2. 
   êdá ìtàn
   
3. 
   ôgbön ìsõtàn
   
4. 
   ìwúlò èdè
   
5. 
   ìjçyô õrõ
   
6. 
   àmúyç àti àléébù
   
7. 
   kô àwôn õrõ tí ó súyô sí ojú pátákó
   

a. Ka ìwé

b. Tëtí sí àlàyé olùkö

d. Kô àwôn õrõ tó súyô pêlú ìtumõ wôn

• 
  Pátákó ìkõwé
  
• 
  Ìwé ìtàn àròsô tí a yàn
  

1. 
   Álífábëtì:
   

2. 
   Köńsónáýtì:
   

d. Fáwëlì: a, e, ç, i, o, ô, u

1. 
   kô álífábëtì yorùbá lápapõ sára pátáko fún akëkõö
   
2. 
   kô àwôn lëtà tí ó dúró fún ìró köńsónáýtì àti ìró fáwëlì
   

1. 
   fetí sí bí olùkö śe pe àwôn ìró köńsónáýtì àti fáwëlì náà.
   
2. 
   pe àwôn ìró köńsónáýtì àti fáwëlì náà bí olùkö ti pè wön
   

1. 
   kádíböõdù ńlá tí a kô álífábëtì Yorùbá sí.
   
2. 
   kádíböõdù ńlá tí ó ń śe àfihàn àwôn ìró Köńsónáýtì àti fáwëlì lötõõtõ.
   
3. 
   káàdì pélébé pélébé tí a kô àwôn lëtà náà sí.
   

a. Oríkì oúnjç

b. Oríśiríśi oúnjç

d. bí a śe ń śe oúnjç kõõkan

e. ìpín sí ìsõrí àwôn oúnjç ilê Yorùbá bí i: sêmíró, ôlöràá, afáralókun, amáradán abbl

ç. ìtöjú oúnjç àjçsëkù

f. àfiwé oúnjç àtijö àti ti òde òní.

g. oúnjç tí ìlú/ agbègbè kõõkan fëràn

1. 
   sô oríkì oúnjç
   
2. 
   sô oríśìí oúnjç
   

e. kô àwôn oúnjç tí ó bö sí ìsõrí kan náà sára pátákó

ç. sô bí a śe ń śe ìtöjú oúnjç tí ó bá sëkù

f. sõrõ lórí àýfààní oúnjç láti oko àti ewu oúnjç inú agolo

g. Ya àtç oúnjç ti ìlú/ agbègbè kõõkan fëràn sórí pátákó.

AKËKÕÖ:

1. 
   Tëtí sí àlàyé olùkö
   
2. 
   Sô èrò tiwôn lórí oúnjç
   

e. Ya àtç tí olùkö yà sójú pátákó.

1. 
   Oríśìíríśìí oúnjç tútù
   
2. 
   Àwòrán
   
3. 
   Ohun èlò oúnjç:
   
   • 
     Ìkòkò, epo, iyõ irú, ewébê, sítóófù abbl
     

1. 
   Oríkì sílébù
   
2. 
   Ìhun sílébù [F, KF, N]
   

1. 
   sô oríkì sílébù
   
2. 
   śàlàyé ìhun sílébù
   

1. 
   Tëtí sí àlàyé olùkö
   
2. 
   Śe àpççrç pínpín õrõ sí sílébù fúnra rê
   

1. 
   pátákó ìkõwé
   
2. 
   kádíböõdù tí ó śe àfihàn àwôn õrõ oní sílébù méjì, mëta abbl
   

1. 
   Oríkì lítírèśõ
   
2. 
   Êka lítírèśõ èdè Yorùbá
   

1. 
   Alohùn
   
2. 
   Àpilêkô
   

e. Ìlò èdè inú ewì

1. 
   śe àlàyé àwôn àbùdá pàtàkì lítírèśõ
   
2. 
   śe àfiwé lítírèśõ àpilêkô àti alohùn
   
3. 
   kô àpççrç lítírèśõ àpilêkô fún àwôn akëkõö.
   
4. 
   śàlàyé àwôn ìsõrí mëtêêta lítírèśõ àpilêkõ láti fi ìyàtõ wön hàn.
   
5. 
   sô àpççrç õkõõkan àwôn ìsõrí náà fún akëkõö.
   

1. 
   Tëtí sí gbogbo àlàyé olùkö dáradára
   
2. 
   Ya àtç láti fi ìyàtõ lítírèśõ àpilêkô àti alohùn hàn.
   
3. 
   kô àpççrç mìíràn fún ìsõrí kõõkan lítírèśõ àpilêkô.
   

Ìwé oríśiríśi

Lítírèśõ àpilêkô: eré-oníśe, ewì àti ìtàn àròsô

a. Àkóónú

kókó õrõ àśà tó súyô

ìhun

ìlò èdè: ônà èdè àti ìsôwölo-èdè

ìjçyô àśà

b. Lítírèśõ alohùn mìíràn

d. õgangan ipò àwôn akéwì: êśìn wön/ ìśe wôn, àkókò ìkéwì abbl

jë kí akëkõö ka ewì alohùn löpõlöpõ ìgbà

śe àlàyé lórí kókó õrõ êkö, ìlò èdè, àmúyç àti àléébù inú ìwé àsàyàn ewì alohùn.

AKËKÕÖ:

fi etí sí ewì tí olùkö ń kà fún wôn.

Gbìyànjú láti kéwì tí ó bá mõ

d. ka ìwé àsàyàn yìí

Ìwé tó jçmö ewì alohùn

Àwòrán tó bá ewì yìí mu

Pátákó ìkõwé

a. Möfíìmù ní èdè Yorùbá

b. Õnà tí a ń gbà śêdá õrõ-orúkô

ÀKÓÓNÚ IŚË

oríkì möfíìmù

ìśêdá õrõ-orúkô –àfòmö ìbêrê (a-, on-, o, oní-, àì-, àti-, àfòmö àárin àpètúnpè (kíkún, çlëbç)

1. 
   Śàlàyé oríśìí ìhun õrõ
   
2. 
   Śàlàyé ìśêdá àwôn õrõ
   

1. 
   Sô oríśiríśi ìhun õrõ
   
2. 
   Sô bí a śe śêdá àwôn õrõ
   

1. 
   Śe àlàyé ìlò àfòmö ìbêrê onísílébù méjì láti śêdá õrõ-orúkô pêlú àpççrç.
   
2. 
   Kô õrõ ìpìlê mëta sílê
   

i. Onírúurú iśë ilê Yorùbá bí i àgbê, alágbêdç, onídìrí, aśô híhun, aró dídá, awakõ abbl

ii. Ìkíni àti ìdáhùn fún onírúurú iśë.

ÀKÓÓNÚ IŚË

1. 
   oríkì iśë abínibí àti àpççrç iśë: àgbê, ôdç, aśô híhun, aró dídá, epo fífõ, irun dídì, àyàn, olóólà, alágbêdç
   
2. 
   Bí a ti ń kö iśë
   

e. iśë ôkùnrin, obìnrin, tôkùnrin-tobìnrin ní àtijö àti lóde òní.

1. 
   Sô oríkì àti ohun tí iśë abínibí jë
   
2. 
   Tö akëkõö sönà láti mô pàtàkì iśë śíśe àti bí a śe ń kö iśë kõõkan.
   

e. Kô ìjôra àti ìyàtõ tó wà nínú iśë abínibí àti tòde òní sójú pátákó

1. 
   Sô ohun tí o mõ nípa iśë śíśe àti ìdí tí ó fi yç kí ènìyàn śiśë
   
2. 
   Kô ohun tí olùkö kô sójú pátákó sínú ìwé rç.
   

1. 
   Àwôn ohun-èlò iśë abínibí bí i: àdá, àkàtàýpò, ômô-owú, êmú, ôkö abbl
   
2. 
   Àwòrán çbu àti àwôn òśìśë.
   

1. 
   ìdí tí a fi ń gbéyàwó/ lökô
   
2. 
   oríśiríśi ìgbéyàwó tí ó wà láyé àtijö àti lóde òní, ìfômôtôrô, fífë níśulökà, àśàýte, śöõśì, kóòtù, mùsùlùmí, ôkô kan aya kan, aláya púpõ abbl
   

e. ìgbésê inú oríśi ìgbéyàwó kõõkan lóde òní.

ç. Àýfààní àti ìśòro inú irú ìgbéyàwó kõõkan látijö àti lóde òní.

1. 
   Śe àlàyé fún akëkõö lórí àýfààní tí ó wà nínú śíśe ìgbéyàwó
   
2. 
   Jë akëkõö jíròrò/ sô ìrírí rê;
   

1. 
   Tëtí sí olùkö
   
2. 
   Jíròrò ní kíláásì/ sô ìrírí rç
   

• 
  Àwòrán ìgbéyàwó
  
• 
  Fídíò
  
• 
  Téèpù
  
• 
  Tçlifísàn
  

i. Oríśiríśi òwe

Ìtándòwe, òwe ajçmësìn, ìrírídòwe

ii. ìwúlò òwe

1. 
   Oríkì òwe
   
2. 
   Oríśiríśi òwe
   

1. 
   Sô ìtumõ òwe
   
2. 
   Jë kí akëkõö pa oríśiríśi òwe bí àpççrç: ìbáwí, ìkìlõ, ìmõràn abbl
   

e. Sô ìwúlò òwe

1. 
   Tëtí sí àlàyé olùkö
   
2. 
   Pa oríśiríśi òwe gëgë bí olùkö śe darí
   

1. 
   Ìwé òwe pêlú ìtumõ wôn
   
2. 
   Pátákó ìkõwé
   

a. Ìgbàgbö nípa ômô bíbí àti àbíkú.

b. Ohun gbogbo ló ní àsìkò, tôkô-taya ni oyún wà fún kì í śe àpön àti wúndíá.

d. Õnà tí a lè gbà dín bíbí àbíkú kù láwùjô; b.a òye lórí onírúurú jënótáìpù êjê tó wà àti àwôn tó fë fëra wôn

e. Aájò láti lè tètè lóyún: àýfààní kíkó ara çni ní ìjánu nípa ìbálòpõ, yíyçra fún ìlòkulò oògùn ìsëyún abbl

ç. Bí a śe ń töjú aboyún

f. Oúnjç aśaralóore

g. Lílô fún ìtöjú ní ilé ìwòsàn (ìbílê/ ìjôba)

gb. Oyún dídè

h. Àwêbí

a. Śàlàyé kíkún lórí ìgbàgbö Yorùbá nípa oyún níní, ìtöjú oyún àti àsìkò tó tö láti lóyún.

b. Sõrõ lórí onírúurú jënótáìpù tó wà àti ìdí tí akëkõö fi gbôdõ mô tirê.

d. La akëkõö lóye lórí jënótáìpù tó bá ara mu àti àwôn tó lè fëra wôn.

e. Kô àwôn oúnjç asaralóore tí aláboyún lè jç sójú pátákó ìkõwé.

AKËKÕÖ:

a. Jíròrò nípa àwôn tóyún wà fún

b. Sô ohun tí ó nípa oyún níní

d. Sô jënótáìpù tìrç

e. Dárúkô díê lára àwôn oúnjç aśaralóore

ç. Dárúkô díê lára àwôn õnà tí a fi ń töjú aláboyún

• 
  Àwòrán díê lára ohun èlò tí a fi ń töjú aláboyún ní ìlànà ti ìbílê: ìkòkò àgbo, ìsáàsùn, àśèjç, ìgbàdí abbl
  
• 
  Àwòrán díê lára ohun tí a fi ń töjú aláboyún ní ìlànà Òyìnbó.
  
• 
  Àtç tó ń fi oúnjç aśaralóore hàn.